Współpraca ortodonty i fizjoterapeuty w leczeniu dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego (SSŻ)

Dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego (SSŻ) to złożone zaburzenia obejmujące zarówno układ stomatognatyczny, jak i mięśniowo-szkieletowy. Objawy mogą obejmować ból w okolicy stawu, trzaski przy otwieraniu ust, ograniczenie ruchomości żuchwy, bóle głowy czy karku, a nawet wady postawy. Skuteczne leczenie tych dolegliwości wymaga kompleksowego podejścia, w którym ortodonta Wrocław i fizjoterapeuta Poznań ściśle ze sobą współpracują. Dopiero połączenie terapii ortodontycznej i fizjoterapii daje realną szansę na trwałą poprawę funkcji stawu i zniesienie objawów bólowych.

Przeczytaj również: Kinesiotaping – jak ta metoda może pomóc w leczeniu kontuzji?

Anatomia i biomechanika stawu skroniowo-żuchwowego

Staw skroniowo-żuchwowy (TMJ – temporomandibular joint) jest jednym z najbardziej złożonych stawów w ludzkim ciele. Łączy żuchwę z kością skroniową czaszki i odpowiada za ruchy otwierania, zamykania oraz przesuwania bocznego żuchwy. Jego praca wymaga idealnej koordynacji mięśni żucia (m.in. mięśnia skroniowego, żwacza, skrzydłowego przyśrodkowego i bocznego), struktur więzadłowych oraz prawidłowego kontaktu zębów.

Każde zaburzenie w tej biomechanicznej równowadze, np. przemieszczenie krążka stawowego, nieprawidłowe napięcie mięśni żucia lub wady zgryzu, może prowadzić do przeciążeń i bólu. To właśnie w tym punkcie pojawia się potrzeba współpracy między ortodontą a fizjoterapeutą, którzy wspólnie analizują zarówno okluzję zębową, jak i napięcia mięśniowo-powięziowe w rejonie głowy, szyi i obręczy barkowej.

Rola ortodonty w terapii SSŻ

Ortodontyczna część leczenia polega na przywróceniu prawidłowych relacji zębowych i okluzji, które mają ogromne znaczenie dla równowagi w obrębie stawu. Ortodonta wykonuje szczegółową analizę zwarcia, ocenę pozycji żuchwy oraz bada relację między zębami szczęki a żuchwy. Wykorzystuje do tego cyfrowe skany, analizę modeli i zdjęcia cefalometryczne.

Najczęstsze działania ortodontyczne obejmują:

• korektę wady zgryzu (np. zgryz krzyżowy, otwarty, głęboki),
• zastosowanie szyn relaksacyjnych (np. Michigan lub NTI),
• leczenie ortodontyczne Wrocław z użyciem aparatów stałych lub przezroczystych nakładek (np. Invisalign),
• kontrolę kontaktów zwarciowych po zakończonym leczeniu.

Celem pracy ortodonty jest więc przywrócenie harmonii w układzie stomatognatycznym, co stanowi podstawę dalszej fizjoterapii. Właściwe ustawienie zębów i żuchwy zmniejsza przeciążenia w SSŻ, umożliwiając fizjoterapeucie skuteczne działanie na poziomie tkanek miękkich i struktur podporowych.

Zadania fizjoterapeuty w leczeniu SSŻ

Fizjoterapeuta koncentruje się na przywróceniu równowagi napięciowej i funkcjonalnej w obrębie mięśni żucia, szyi, barków oraz kręgosłupa szyjnego. W praktyce oznacza to pracę manualną na mięśniach takich jak żwacz, skroniowy, mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mięśnie podpotyliczne czy mięśnie dna jamy ustnej.

Stosowane techniki obejmują m.in.:

• terapię manualną stawu skroniowo-żuchwowego,
• masaż tkanek głębokich mięśni żucia,
• techniki powięziowe w rejonie głowy i szyi,
• neuromobilizację nerwu trójdzielnego i językowo-gardłowego,
• ćwiczenia stabilizacji żuchwy i reedukację posturalną.

Dodatkowo fizjoterapeuta często wykorzystuje elementy PNF, FDM (Fascial Distortion Model) czy kinesiotapingu, które wspierają redukcję napięć i stabilizację efektów terapii. Co istotne, terapia obejmuje nie tylko sam staw, ale również całą postawę ciała, ponieważ nieprawidłowe ustawienie głowy i szyi może wtórnie zaburzać pracę SSŻ.

Dlaczego tak ważna jest współpraca ortodonty i fizjoterapeuty?

Izolowane leczenie, tylko ortodontyczne lub tylko fizjoterapeutyczne, często przynosi jedynie krótkotrwałą poprawę. Wynika to z faktu, że SSŻ jest stawem, którego funkcja ściśle zależy od całego łańcucha mięśniowo-powięziowego i okluzji.

Wspólne działanie specjalistów pozwala osiągnąć pełną stabilizację układu żucia i zapobiec nawrotom dolegliwości. Przykładowo ortodonta przywraca właściwe ustawienie zębów i pozycję żuchwy, a fizjoterapeuta normalizuje napięcia mięśniowe i poprawia mobilność stawu. Ponadto, obaj specjaliści analizują postawę ciała pacjenta oraz sposób oddychania i połykania. Dzięki temu pacjent otrzymuje terapię przyczynową, a nie tylko objawową.